Lãnh đạo Việt Nam cần mạnh dạn tranh cử như ở Mỹ?

https://www.bbc.com/vietnamese/forum-54233574

• Luật sư Ngô Ngọc Trai
• Gửi tới BBC News Tiếng Việt từ Hà Nội

Cuộc bầu chọn tổng thống Mỹ từ lâu đã thu hút được sự quan tâm chú ý của đông đảo người dân Việt Nam. Nhiều người tranh cãi quyết liệt với nhau về đường lối tranh cử xem ai xứng đáng hơn giữa hai ứng viên Donald Trump và Joe Biden.

Hiện nay dư luận còn quan tâm tới việc bổ nhiệm chức danh chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội mà vị cán bộ được dự kiến bổ nhiệm hiện đang là một bộ trưởng.

Hà Nội sắp có chủ tịch mới?

Bầu cử 2020: Kinh tế Mỹ đang cải thiện – Trump sẽ được lợi?

Đặt hai sự kiện này đang diễn ra và xem xét đồng thời sẽ thấy được nhiều điều ý nghĩa.

Phong cách lãnh đạo Mỹ

Tranh cử là đường lối dòng chính của nền chính trị nước Mỹ. Những ứng cử viên luôn phải đưa ra đề án tranh cử, xây dựng hình ảnh tác phong để thuyết phục cử tri bầu cho mình.

Trước kia, khi ông Obama làm tổng thống, trong các phát biểu diễn văn ông luôn truyền đi những thông điệp giá trị về phẩm chất lãnh đạo cao thượng, nước Mỹ như là người được Thánh Chúa lựa chọn để đem đến những điều tốt đẹp cho thế giới.

Điều này hoàn toàn trái ngược với những phát ngôn đầy kích động của Tổng thống đương nhiệm Donald Trump hiện nay.

Nhưng nên nhớ ông Obama mặc dù có khả năng nhưng ông không phải là người viết các diễn văn đó, mà đó là do các thư ký được tuyển dụng trả lương.

Điều đó có nghĩa là ông Trump hiện nay hoàn toàn có thể thuê người để viết các bài diễn văn mang phong cách tương tự, nhưng ông đã không làm thế vì đường lối phong cách lãnh đạo của ông kiểu khác.

Những bài phát biểu của ông Obama với phong cách lãnh đạo truyền thống, lịch thiệp chuẩn mực, không gây mếch lòng quá đáng đối với bất kỳ ai, và trong tình trạng đó Trung Quốc đã âm thầm trỗi dậy vươn lên trong khi người Mỹ vẫn mơ màng uể oải, an nhiên tự tại với vị thế dẫn đầu của mình.

Ông Trump với phong cách kích động chính là người đánh thức nước Mỹ, ông cảnh báo về các mối nguy cơ. Trong đó nước Mỹ bị ảnh hưởng xấu bởi chính trật tự thế giới hiện tại mà các đời tổng thống Mỹ trước đó đã dày công tạo dựng.

Ông cho rằng bối cảnh thế giới nay đã khác, đòi hỏi cần xác lập lại các quy chuẩn mới, các hiệp định mới, các thỏa thuận mới.

Theo đó, phong cách của ông Trump phù hợp với mục tiêu tầm nhìn mà ông xác định được cử tri Mỹ chấp nhận, phong cách đó phù hợp với nhiệm vụ thách thức mà ông phải vượt qua.

Rất nhiều người trên thế giới trong đó có người Việt Nam, bị trói buộc về mô thức lãnh đạo cũ, không thay đổi kịp so với tình hình, khiến họ như bị phong cách của ông Trump dội một gáo nước lạnh.

Nhiều người tức giận khó hiểu vì sao người Mỹ vẫn bầu cho một người như ông Trump với đầy ngôn từ hiềm khích, họ cảm thấy như bị phản bội lại các giá trị về phong cách lãnh đạo truyền thống mà họ vốn trung thành.

Who’s ahead in national polls?

DEMOCRAT

BIDEN

51%

REPUBLICAN

TRUMP

43%

Trend line showing average voting intention based on

individual polls

Show individual polls

average voting intention based on individual polls

Skip chart

Date	BIDEN	TRUMP
Sep 19	51	43
Sep 18	50	43
Sep 17	50.5	43
Sep 16	50.5	43
Sep 16	50.5	43
Sep 16	50.5	43
Sep 15	50	43
Sep 15	50	43
Sep 15	50	43
Sep 15	50	43
Sep 14	51	43
Sep 14	51	43
Sep 13	51	43
Sep 12	51	43
Sep 12	51	43
Sep 11	51	43
Sep 10	51	43
Sep 10	51	43
Sep 09	51	43
Sep 08	51	43
Sep 08	51	43
Sep 08	51	43
Sep 08	51	43
Sep 08	51	43
Sep 08	51	43
Sep 07	49.5	42
Sep 06	49.5	42
Sep 06	49.5	42
Sep 05	50.5	42.5
Sep 04	50.5	42
Sep 04	50.5	42
Sep 03	50.5	42
Sep 02	50.5	42.5
Sep 02	50.5	42.5
Sep 01	50	42
Sep 01	50	42
Sep 01	50	42
Sep 01	50	42
Sep 01	50	42
Sep 01	50	42
Aug 31	50	42
Aug 31	50	42
Aug 31	50	42
Aug 31	50	42
Aug 31	50	42
Aug 30	50	41
Aug 30	50	41
Aug 29	50.5	41.5
Aug 28	50.5	42.5
Aug 28	50.5	42.5
Aug 27	50.5	42.5
Aug 26	50	43
Aug 25	50	42
Aug 25	50	42
Aug 25	50	42
Aug 24	50	42
Aug 23	50	42
Aug 22	50	42
Aug 21	50	42
Aug 20	50	42
Aug 19	50	42
Aug 18	50	42
Aug 18	50	42
Aug 18	50	42
Aug 17	50	42
Aug 16	50	42
Aug 15	50	42
Aug 15	50	42
Aug 14	50	41.5
Aug 14	50	41.5
Aug 13	50	41
Aug 12	50	41.5
Aug 12	50	41.5
Aug 11	50	41.5
Aug 11	50	41.5
Aug 11	50	41.5
Aug 11	50	41.5
Aug 10	49.5	41
Aug 09	49	41
Aug 08	49	41
Aug 07	49	41
Aug 06	49.5	41
Aug 05	49.5	41.5
Aug 04	50	42
Aug 04	50	42
Aug 03	50	42
Aug 02	49.5	41.5
Aug 01	49.5	41.5
Jul 31	49.5	41.5
Jul 30	49.5	41.5
Jul 29	49	41
Jul 28	49	41
Jul 28	49	41
Jul 28	49	41
Jul 27	50	41.5
Jul 26	51	41
Jul 25	51	41
Jul 24	51	41
Jul 23	51	41
Jul 22	50	41
Jul 21	50	41
Jul 21	50	41
Jul 20	50	40.5
Jul 19	51	41
Jul 18	51	41
Jul 17	50	40.5
Jul 16	50	40.5
Jul 15	50	40.5
Jul 15	50	40.5
Jul 14	50	40
Jul 14	50	40
Jul 13	50.5	40
Jul 12	50.5	40
Jul 12	50.5	40
Jul 11	49	40
Jul 10	49	40
Jul 09	49	40
Jul 08	49	40
Jul 07	49.5	40.5
Jul 07	49.5	40.5
Jul 06	49	41
Jul 05	49	40
Jul 04	49	40
Jul 03	49	40
Jul 02	49	40
Jul 01	49.5	40.5
Jun 30	49.5	40.5
Jun 30	49.5	40.5
Jun 30	49.5	40.5
Jun 29	50	41
Jun 28	49	41
Jun 27	49.5	40
Jun 26	49.5	40
Jun 25	50	41
Jun 24	50	41
Jun 23	49.5	40
Jun 23	49.5	40
Jun 22	50	41
Jun 22	50	41
Jun 21	50	41
Jun 20	50	41
Jun 19	50	41
Jun 18	50.5	41
Jun 17	50	41
Jun 16	50	41
Jun 16	50	41
Jun 15	49	41
Jun 14	49.5	41.5
Jun 13	49	41
Jun 12	49	41
Jun 11	49	41.5
Jun 10	49	42
Jun 09	49	42
Jun 08	49	42
Jun 07	49	42
Jun 06	49	42
Jun 05	49	42
Jun 04	48.5	42
Jun 03	49	42
Jun 03	49	42
Jun 03	49	42
Jun 02	48	41
Jun 02	48	41
Jun 01	48	42
Jun 01	48	42
May 31	48	41.5
May 30	48	42.5
May 29	48	42.5
May 28	48	42.5
May 27	48	42
May 26	48	42
May 25	48	42
May 24	48	42
May 23	48	42.5
May 22	48	42.5
May 21	48	42.5
May 20	48	42.5
May 19	48	43
May 19	48	43
May 18	49	44
May 17	49	44
May 16	48.5	43.5
May 15	48.5	43.5
May 14	49	43
May 14	49	43
May 13	48	43
May 12	47	43
May 11	47.5	42.5
May 10	47.5	42.5
May 09	47	42
May 08	47.5	42
May 07	47.5	42
May 06	47.5	42
May 05	48	42
May 04	48	42
May 03	47	42
May 02	47.5	41.5
May 01	48	42
Apr 30	47.5	41.5
Apr 29	48	42
Apr 28	48	42
Apr 28	48	42
Apr 27	48.5	42
Apr 26	48.5	42
Apr 25	48.5	42
Apr 24	48	42
Apr 23	48	42
Apr 22	48	42
Apr 21	48	42
Apr 20	48	43
Apr 19	48.5	42.5
Apr 18	48.5	42.5
Apr 17	48.5	42
Apr 16	48.5	42
Apr 15	48	42
Apr 14	48	42
Apr 13	48	42
Apr 12	47.5	42
Apr 11	47.5	42
Apr 10	47.5	42
Apr 09	47.5	42
Apr 08	48	42
Apr 07	48	42
Apr 07	48	42
Apr 07	48	42
Apr 06	49	42
Apr 06	49	42
Apr 06	49	42
Apr 05	48	42.5
Apr 04	48	43
Apr 03	48	43
Apr 02	48	43
Apr 01	48.5	44
Mar 31	49	45
Mar 30	49	45
Mar 29	49	45
Mar 28	49	45
Mar 27	49	45
Mar 26	49	45
Mar 25	49	44
Mar 24	49	43
Mar 24	49	43
Mar 23	50	44
Mar 22	50	44
Mar 21	52	42
Mar 20	52	43
Mar 19	52	43
Mar 18	52	42
Mar 17	52	42
Mar 16	52	43
Mar 15	52	43
Mar 14	52	43
Mar 13	52	43
Mar 12	52	43
Mar 11	51	43
Mar 10	50	43
Mar 09	51	42
Mar 08	51	42
Mar 07	50	43
Mar 06	49	45
Mar 05	49	45
Mar 04	49	45
Mar 03	49	45
Mar 02	49	45
Mar 01	49.5	45
Feb 29	50	45
Feb 28	50	44.5
Feb 27	50	44
Feb 26	49.5	44.5
Feb 25	50	45
Feb 24	50	45
Feb 23	50	45
Feb 22	50	44.5
Feb 21	50	44
Feb 20	50	44
Feb 19	50	44
Feb 18	50	44
Feb 17	51	44
Feb 17	51	44
Feb 16	50	43.5
Feb 15	50	43
Feb 14	50	43
Feb 13	50	43
Feb 12	49.5	45.5
Feb 11	50	44
Feb 10	49.5	43.5
Feb 09	49.5	43.5
Feb 08	49	44
Feb 07	49	44
Feb 06	49	44
Feb 05	50	46
Feb 04	50	45
Feb 03	50	45
Feb 02	50	45
Feb 01	50	44
Jan 31	50	44
Jan 30	50	44
Jan 29	50	44
Jan 28	50	44
Jan 27	50	45
Jan 26	50	45
Jan 25	50	45
Jan 24	50	46
Jan 23	50	46
Jan 23	50	46
Jan 22	50	44
Jan 21	50.5	45
Jan 20	50.5	45
Jan 19	50.5	45
Jan 18	48	46
Jan 17	48	46
Jan 16	48	46
Jan 15	48	46
Jan 14	48	46
Jan 13	48	46
Jan 12	48	46
Jan 11	48	46

74 days until Election day

The BBC poll of polls looks at the individual national polls from the last 14 days and creates trend lines using the median value, i.e. the value in the middle of the set of numbers.

See individual polls

Họ không ý thức rằng vấn đề mà nước Mỹ đối mặt sẽ quyết định người lãnh đạo phù hợp, và quyết định tính cách mà nhà lãnh đạo cần có.

Nếu vấn đề của nước Mỹ thực sự là mối nguy cơ từ sự trỗi dậy của Trung Quốc đã được các ứng viên nêu ra trong đường lối tranh cử, và nếu đúng là Trung Quốc đã lợi dụng hệ thống trật tự thế giới hiện tại để vươn lên, lợi dụng chính những sự chấp thuận của nước Mỹ lâu nay, thì điều cần làm là thay đổi tình trạng đó.

Cập nhật thăm dò cuộc đua Trump-Biden

Quanh các bài báo nói ông Trump chế nhạo quân đội Mỹ

Phong cách lãnh đạo hiền lành ôn hòa của Obama sẽ không đảm đương được nhiệm vụ như vậy.

Một nhà lãnh đạo có khả năng đưa nước Mỹ dứt khoát thoát ra tình trạng cũ, thoát ra khỏi những trói buộc cũ, đó phải là một người có tính cách mạng mẽ, dám vượt qua những tiêu chuẩn giá trị cũ về phong cách lãnh đạo.

Hệ thống độc đảng

Có một khác biệt là ở Việt Nam hệ thống chính trị được thiết lập theo hệ thống độc đảng toàn trị, cho nên các vị trí lãnh đạo ví như chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội sẽ là một nhân sự được chỉ định bổ nhiệm thay vì tranh cử.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Chụp lại hình ảnh,

Sau vụ ông Nguyễn Đức Chung bị đình chỉ chức vụ đầu tháng Tám, rồi bị khởi tố bị can và bắt tạm giam 4 tháng, từ ngày 28/08/2020, vị trí chủ tịch Hà Nội hiện đang bỏ trống

Một ứng viên duy nhất cho chức vụ chủ tịch thủ đô và chỉ có vài thông tin về một bản tiểu sử lý lịch của nhân vật, với vài dòng ngắn ngủi về các cương vị công tác trước đó, thì rất khó để dân chúng đánh giá được năng lực thực chất của người được bổ nhiệm.

Đại hội Đảng 13 và ‘Cuộc đua Tam Mã’ vào ghế tổng bí thư

Tổng Bí thư Trọng không muốn ‘chọn nhầm người’

Đại hội 13 Đảng CSVN và đường lên đỉnh cao quyền lực

Người dân thủ đô khó thể tranh luận nghiêm túc với nhau về khả năng xứng đáng của ứng viên và không có cơ hội để so sánh đánh giá giữa những người cùng có tiềm năng với nhau.

Nếu như ở Mỹ,việc lựa chọn người đứng đầu thành phố thủ đô sẽ thông qua tranh cử. Cử tri sẽ đòi hỏi phải biết được thành tích đã đạt được trong quá khứ của ứng viên là gì, anh đã làm được những gì ở cương vị nào, nguồn lực nào anh đã phát huy được để tạo lập nên công trạng mà theo đó người ta thấy anh xứng đáng với cương vị?

Tiếp theo họ cũng đòi hỏi phải được biết đề án nào anh sẽ áp dụng cho thành phố, anh có tầm nhìn phương hướng nào cho thủ đô, những công việc cụ thể nào anh dự định sẽ làm cho thủ đô, anh sẽ sử dụng các nguồn lực như nào?

Không chỉ vậy, phải có vài ba ứng viên cùng đưa ra phương án để tranh cử với nhau rồi để được bầu ra người xứng đáng nhất chứ không phải là chỉ định.

Ví như ông Bill Clinton ngày xưa, trước khi được bầu làm tổng thống Mỹ thì ông là thống đốc một bang, tương đương với chủ tịch một tỉnh ở Việt Nam.

Ông Clinton đã phải lập đề án tranh cử, tức là những công việc ông dự định sẽ làm khi trở thành thống đốc bang, cùng những nguồn lực mà ông dự định sẽ sử dụng mà qua đó người ta đánh giá là ông am hiểu công việc và kế hoạch của ông khả thi, rồi từ đó được bầu chọn trong số vài ứng viên như vậy.

Nền văn minh và trí khôn nhân loại đã suy tính nghĩ ra những phương án lựa chọn nhân sự tốt nhất, đó là dân chủ trong bầu cử, còn ở Việt Nam hệ thống làm theo lối khác.

Hệ quả chậm tiến

Điểm tích cực duy nhất của thể chế độc đảng toàn trị là tạo ra được một bộ máy trung ương tập quyền mạnh, từ đó tạo ra sự thống nhất đồng nhất tương đối của các địa phương vùng miền trên cả nước.

Ở Việt Nam không xảy ra tình trạng cát cứ phân mảnh hay xung đột, đó là một lợi thế tốt cho phát triển.

Nhưng cũng chính bộ máy đó sẽ gây tác hại lớn khi chính sách sai lầm không được kiểm soát ngăn chặn, do thiếu vắng cơ chế kiểm soát đối trọng.

Có ý kiến cho rằng mọi thứ vẫn ổn chẳng vấn đề gì, cứ như lâu nay đất nước cũng vẫn đang phát triển. Và nếu quy trình tuyển lựa không giúp tìm ra được người giỏi nhất thì cứ hài lòng với người giỏi vừa, có chăng cũng chỉ khiến đất nước phát triển chậm đi một chút thôi.

Nhưng một khi chấp nhận nền kinh tế sẽ phát triển chậm đi một chút thì tức là nguồn lực đầu tư sẽ vơi bớt đi một chút.

Theo đó hạ tầng cơ sở sẽ kém được đầu tư cải thiện đi một chút, cầu đường kém được sửa sang làm mới, bệnh viện trường học cũng chậm được giải quyết tình trạng quá tải, các em nhỏ chịu khó nhọc nhưng theo cái lối ý kiến ở trên thì người ta sẽ dễ dàng nói rằng trẻ nhỏ chúng sẽ chẳng ý thức được gì đâu.

Số người chết vì tai nạn giao thông cũng chậm giảm đi một chút, hiện nay mỗi năm khoảng một vạn người. Số người chết vì bệnh ung thư, tim mạch và các bệnh truyền nhiễm khác do môi trường sống ô nhiễm, mỗi năm vài trăm nghìn người, có chăng số lượng sẽ chỉ khác đi một chút, mà người chết rồi cũng có biết được gì đâu.

Do không phải chịu trách nhiệm trước cử tri vì không qua tranh cử cho nên người ta không thấy được áp lực trách nhiệm. Những tác hại vì sự chậm tiến lạc hậu đã không được ý thức đúng mức quan trọng và nhìn ra nguyên nhân từ cơ chế bầu chọn lãnh đạo.

Và nếu không chỉ chức vụ chủ tịch thủ đô mà mọi lãnh đạo khác của hệ thống chính trị đều không tìm ra được người giỏi nhất, thì khi đó mọi thứ sẽ không còn là một chút nữa.

Với những mối nguy hiện thực là sự tụt hậu so với thế giới và chủ quyền lợi ích quốc gia dân tộc bị ảnh hưởng bởi những chính sách của Trung Quốc hiện nay, liệu các lãnh đạo Việt Nam có dám bứt phá mình ra khỏi lề lối nhận thức truyền thống cũ, hành động dũng cảm như ông Trump đã làm ở nước Mỹ, mạnh dạn áp dụng cơ chế tranh cử cho hệ thống chính trị ở Việt Nam?

Bài viết thể hiện quan điểm riêng của LS Ngô Ngọc Trai từ văn phòng luật Công Chính tại Hà Nội.